Chiều 2/5, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Châu Phi & Trung Đông trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam phối hợp với Quỹ Brenthurst, Nam Phi tổ chức Hội thảo Quốc tế “Chia sẻ kinh nghiệm phát triển kinh tế giữa Việt Nam và châu Phi”.

Tham dự hội thảo, Về phía các đơn vị đồng tổ chức hội thảo có: PGS.TS. Bùi Nhật Quang, Ủy viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; PGS.TS. Lê Phước Minh, Viện trưởng Viện nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông; TS. Greg Mills - Giám đốc Quỹ Brenthurst, Nam Phi.

Về phía các quốc gia Châu Phi có các vị quan chức cấp cao, các Đại sứ, Đại biện các nước Châu Phi tại Việt Nam, gồm: Ngài Olusegun Obasanjo, Nguyên Tổng thống Cộng hòa Liên bang Nigeria; Ngài Hailemariam Dessalegn Boshe, Nguyên Thủ tưởng Cộng hòa Ethiopia; Ngài H.E.Mr. Mohamed Berrah, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Algeria tại Việt Nam; Ngài  Joao Manuel Bernardo, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Angola; Ngài Ahmed Abdelmoaty, Đại biện Cộng hòa Arab Ai Cập tại Việt Nam; Ngài Tarik Ghozlani , Đại biện Vương Quốc Ma-rốc tại Việt Nam; Bà Maria Fatima Phumbe, Công sứ Toàn quyền Cộng hòa Mozambique tại Việt Nam.

Về phía Việt Nam, có các quan chức lãnh đạo của các bộ, ban ngành, các trường đại học và các doanh nghiệp của Việt Nam. Bà Phạm Chi Lan, Nguyên Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI); TSKH. Võ Đại Lược, Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới, Ủy viên Hội đồng Khoa học Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam; Ông Bùi Hà Nam, Vụ Phó Vụ Trung Đông - Châu Phi, Bộ Ngoại giao; Đại sứ Phạm Sỹ Tam, Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Ai Cập; Đại sứ Nguyễn Quang  Khai, Nguyên Đại sứ Việt Nam tại UAE  và các nhà nghiên cứu của các cơ quan trực thuộc Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam.

 Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Bùi Nhật Quang đã nhiệt liệt chào mừng các vị khách quý, các đại biểu đã về dự Hội thảo, ghi nhận những đóng góp của Viện Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông (IAMES) trong việc xúc tiến và triển khai các hoạt động hợp tác với các nước trong khu vực Châu Phi và Trung Đông. Hội thảo được đánh giá là một trong những sự kiện quan trọng trong nỗ lực tăng cường các hoạt động liên quan đến nghiên cứu, hợp tác triển khai và hợp tác quốc tế mà IAMES đã làm được trong thời gian qua. PGS.TS. Bùi Nhật Quang rất kỳ vọng vào kết quả đạt được của Hội thảo trong việc chia sẻ kinh nghiệm phát triển kinh tế của hai bên về những thành công và thất bại. Đặc biệt là những khó khăn chưa đạt được để tìm ra những điểm tắc nghẽn cần tháo gỡ trong lý luận, chính sách và triển khai thực tế. Điều này sẽ giúp hai bên cùng học tập, rút ra bài học kinh nghiệm, đóng góp nhiều hơn vào quá trình phát triển…

PGS.TS. Bùi Nhật Quang phát biểu khai mạc Hội thảo

Tiếp lời PGS.TS. Bùi Nhật Quang, Ngài Hailemariam Dessalegn Boshe, nguyên Thủ tướng Cộng hòa Ethiopia cũng đánh giá cao ý nghĩa của Hội thảo và bày tỏ tin tưởng vào những đóng góp về mặt lý luận mà hai bên sẽ cùng nhau chia sẻ tại Hội Thảo. Đối với các nước Châu Phi, việc học tập kinh nghiệm từ Việt Nam trong xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, các khả năng hợp tác… là những vấn đề mà các nước Châu Phi rất quan tâm và mong muốn nhận được sự chia sẻ cởi mở từ các nhà khoa học, các nhà quản lý của Việt Nam.

Ngài Olusegun Obasanjo, Nguyên Tổng thống Cộng hòa Liên bang Nigeria phát biểu tại Hội thảo

Ngài Hailemariam Dessalegn Boshe, Nguyên Thủ tưởng Cộng hòa Ethiopia (giữa) phát biểu tại Hội thảo

Hội thảo đã lắng nghe tham luận liên quan đến “Tình hình phát triển kinh tế của Châu Phi và khả năng hợp tác với Việt Nam” (do TS. Greg Mills trình bày) và tham luận “Đổi mới kinh tế của Việt Nam: Thách thức, giải pháp và triển vọng” (do TSKH. Võ Đại Lược trình bày). TS. Greg Mills cho biết: Vào các năm 2019 và 2020, triển vọng kinh tế châu Phi với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) sẽ tăng lên lần lượt 4% và 4,1%. Sự phát triển này là nhờ những tiến bộ nhanh chóng của công nghệ và thay đổi xu hướng tiêu dùng.

TS. Greg Mills trình bày tham luận tại Hội thảo

Mặc dù Châu Phi duy trì tốt đà tăng trưởng, song tăng dân số vẫn là một trong những thách thức lớn của châu lục. Ước tính, số người trong độ tuổi lao động sẽ tăng từ 705 triệu người năm 2018 lên gần một tỷ người năm 2030. Với tỷ lệ tăng trưởng lực lượng lao động như hiện nay, Châu Phi cần tạo thêm khoảng 12 triệu việc làm để có thể ngăn tỷ lệ thất nghiệp gia tăng.

Tham luận cũng nêu ra các hành động cụ thể giúp Châu Phi nâng mức tăng trưởng lên 4,5%, đồng thời có thể giải quyết vấn đề thất nghiệp và nghèo đói. Trọng tâm của các giải pháp này là thúc đẩy một "Châu Phi không biên giới", tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có thể phát triển; tạo thêm nhiều việc làm chất lượng cao, nhất là trong các ngành công nghiệp. Các đề xuất cũng bao gồm việc loại bỏ thuế quan giữa các quốc gia ở Châu Phi và các hàng rào phi thuế quan đối với dịch vụ và hàng hóa, đồng thời áp dụng quy định về xuất xứ hàng hóa đơn giản, linh hoạt và minh bạch...

Trong bối cảnh các nước Trung Đông - Châu Phi đang đẩy mạnh chính sách hướng Đông và coi trọng hợp tác với Việt Nam, các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong các lĩnh vực đầu tư, dầu khí, viễn thông, thương mại, xuất nhập khẩu nông thủy sản, giao thông vận tải, lao động… đã được tiến sĩ Greg Mills khẳng định như là một trong nhiều cơ sở quan trọng để cả hai bên cùng khai thác tối ưu lợi ích trong hợp tác giữa Châu Phi và Trung Đông với Việt Nam nói riêng và khu vực Châu Á nói chung.

Bàn về quá trình đổi mới kinh tế của Việt Nam, các chuyên gia cho rằng việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là chủ trương đúng đắn trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Nhà nước Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. Bên cạnh kết quả đạt được, quá trình thu hút và sử dụng FDI cũng còn nhiều mặt hạn chế, như mục tiêu thu hút công nghệ cao, công nghệ nguồn và chuyển giao công nghệ thông qua thu hút FDI chưa đạt được như kỳ vọng; hiệu ứng lan tỏa của khu vực FDI đối với khu vực trong nước còn hạn chế; một số dự án được cấp phép nhưng chưa bảo đảm tính bền vững, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.

Nhìn chung, nền kinh tế Việt Nam đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức như: (1). Kinh tế có thể bị tác động tiêu cực từ các biến động của kinh tế thế giới; (2). Mô hình tăng trưởng mặc dù có sự cải thiện song chưa rõ rệt, tăng trưởng vẫn chủ yếu dựa vào các nguồn lực như vốn đầu tư và tín dụng, trong khi chất lượng, hiệu quả sử dụng các nguồn lực này chưa cao; (3). Chất lượng lao động chưa được cải thiện cùng năng lực khoa học - công nghệ ở mức thấp có thể ảnh hưởng tới lợi thế cạnh tranh của Việt Nam trên thị trường quốc tế và khả năng thu hút các dòng vốn tới Việt Nam; (4). Công nghiệp chế biến, chế tạo là ngành đã có tăng trưởng ấn tượng trong thời gian qua nhưng đang có xu hướng tăng chậm lại; (5). Xuất khẩu đối mặt với nhiều khó khăn khi mà các chính sách bảo hộ thương mại của nhiều đối tác lớn chính thức áp dụng với nhiều hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam; (6). Giá của các nhóm hàng y tế, giáo dục, điện, nước đã được chính phủ sẽ tiếp tục được điều chỉnh tăng làm tăng chi phí sản xuất và tiêu dùng, từ đó làm giảm sức mua trong nước, đồng thời gây áp lực gia tăng lạm phát…

Để thúc đẩy sự tăng trưởng của nền kinh tế các chuyên gia nhận định: Cần phải có chính sách tăng cường nền tảng kinh tế vĩ mô, tăng khả năng chống chịu của nền kinh tế, đảm bảo hệ thống cần bằng tổng thể của nền kinh tế.

Tiếp tục cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng gồm: Tập trung xây dựng và thực hiện cơ cấu lại ba trọng tâm gồm cơ cấu lại đầu tư công; cơ cấu lại các ngành, lĩnh vực gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế, xúc tiến thương mại, mở rộng thị tường xuất khẩu; đẩy mạnh phát triển thị trường nội địa.

Nâng cao chất lượng quản lý vốn đầu tư, đặc biệt đầu tư công. Trước hết cần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công: Tập trung giải ngân vốn vào các công trình cơ sở hạ tầng trọng điểm giúp cải thiện năng lực sản xuất trong nước như các công trình đường cao tốc, đường sắt hay cảng hàng không.

Đối với đầu tư nước ngoài, cần xây dựng định hướng thu hút FDI có chọn lọc các dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, ứng dụng công nghệ cao, thân thiện với môi trường; triển khai vận hành Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư nước ngoài; đẩy mạnh liên kết giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp FDI.

Tận dụng triệt để lợi thế khai thác thị trường xuất khẩu khi một số hiệp định thương mại có Việt Nam tham gia chính thức có hiệu lực từ năm 2019.

Chủ động đối phó với các ảnh hưởng tiêu cực từ các xung đột thương mại và chiến tranh thương mại quốc tế. Việt Nam cần chủ động hơn trong việc mở rộng thị trường tiêu thụ, đa dạng hoá thị trường tiêu thụ thông qua các buổi xúc tiến thương mại, đàm phán song phương và đa phương với các nước trong khu vực và trên thế giới. Đặc biệt là tận dụng triệt để chính sách hướng Đông từ các quốc gia Châu Phi và Trung Đông nhằm tạo ra những lợi thế so sánh…

 

Đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại Hội thảo

Tổng kết Hội thảo, Ngài Olusegun Obasanjo, nguyên Tổng thống nước Cộng hòa liên bang Nigenia và PGS.TS. Lê Phước Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông đã đánh giá cao các báo cáo và khẳng định kết quả của Hội thảo có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp các luận cứ khoa học, hàm ý chính sách và mở ra khả năng hợp tác giữa các bên trong thời gian tới.

Bích Ngọc

 Nguồn IAMES