Thế giới đang chứng kiến những đột phá công nghệ trong hàng loạt các lĩnh vực như: trí tuệ nhân tạo, robots, internet kết nối vạn vật, công nghệ in 3 chiều, công nghệ nano, công nghệ sinh học, dữ liệu lớn... Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tạo ra những thay đổi ghê gớm và có ảnh hưởng to lớn tới mọi mặt của đời sống xã hội con người. Lợi thế về nguồn tài nguyên thiên nhiên, giá lao động rẻ không còn được coi là những yếu tố sản xuất quan trọng như trước đây. Vai trò của nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao, có năng lực sáng tạo ngày càng có ý nghĩa quyết định trong bối cảnh kinh tế tri thức, kinh tế số. Xu thế mới đó đang chi phối tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó có Israel và Việt Nam. Đối với Israel, một quốc gia Trung Đông nhỏ bé, điều kiện thiên nhiên khắc nhiệt và nghèo về tài nguyên, song nhờ chiến lược, chính sách đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hiện Israel trở thành một trong những quốc gia hàng đầu trên thế giới về cách mạng công nghiệp 4.0. Trong khi đó, Việt Nam là quốc gia Đông Nam Á được thiên nhiên ưu đãi, song vẫn đang là quốc gia đang phát triển và gặp nhiều khó khăn và thách thức khi hướng tới trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Những yếu tố như lực lượng lao động thủ công trẻ, dồi dào sẽ không còn là thế mạnh nữa của Việt Nam, thậm chí còn bị đe dọa, khiến hợp tác xuất khẩu lao động của Việt Nam bị giảm sút. Do vậy, để rút ngắn thời gian tiếp cận khoa học - công nghệ mới, tạo nguồn lực phát triển kinh tế và thu hẹp khoảng cách tụt hậu so với các nước phát triển trên thế giới, thì không gì Việt Nam cần phải đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao – một trong những yếu tố then chốt quyết định sự tăng trưởng và phát triển bền vững của đất nước. Nên cơ hội hợp tác, học hỏi kinh nghiệm, nhất là trong tìm kiếm, tiếp thu và tận dụng sự hiểu biết về khoa học và công nghệ của các quốc gia tiên tiến trên thế giới, trong đó có Israel là vô cùng cần thiết.

Chính vì vậy, căn cứ Quyết định số 1266/QĐ-KHXH ngày 04/10/2021 của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, ngày 28/10/2021 tại Hội trường 1B, Tòa nhà khối các viện quốc tế Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, 176 Thái Hà, Đống Đa, Hà Nội, Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông phối hợp với Đại sứ quán Nhà nước Israel tại Việt Nam đã đồng tổ chức thành công Hội thảo quốc tế “Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: Kinh nghiệm từ Israel” bằng hình thức kết hợp trực tiếp và trực tuyến và ngôn ngữ làm việc bằng tiếng Anh.

Đông đảo các nhà hoạch định chính sách, nhà ngoại giao, nhà nghiên cứu, nhà giáo của Israel và Việt Nam đã tham dự trực tiếp và trực tuyến. Trong đó, về phía Viện Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông có sự tham dự trực tiếp của PGS. TS. Lê Phước Minh, Viện trưởng; TS. Kiều Thanh Nga, Viện phó; PGS. TS. Đỗ Đức Định, Nguyên Viện trưởng; TS. Đỗ Đức Hiệp, Trưởng phòng NC Văn hóa – Giáo dục; TS. Đinh Công Hoàng, Phó trưởng Phòng NC Kinh tế, TS. Trần Thùy Phương, Trưởng phòng NC Chính trị - Xã hội, ThS. Phạm Thị Kim Huế, Phó trưởng phòng NC Hợp tác – Phát triển: TS. Nguyễn Đình Phúc, Nghiên cứu viên chính Phòng NC Văn hóa – Giáo dục và các viên chức nghiên cứu, người lao động của Viện. Về phía Đại sứ quán Nhà nước Israel tại Việt Nam, có Ông Nadav Eshcar, Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền; Bà Shirel Levi, Phó Đại sứ; Bà Nguyễn Bảo An, chuyên gia phụ trách văn hóa- giáo dục của đại sứ quán. Về đầu cầu Sở Khoa học & Công nghệ,Tỉnh Thừa Thiên Huế, có Ông Hồ Thắng, Giám đốc Sở; PGS. TS. Trương Thị Hồng Hải, Viện trưởng Viện Công nghệ sinh học, Đại học Huế; TS. Nguyễn Đức Huy, Phó Viện trưởng Viện Công nghệ sinh học, Đại học Huế và một số cán bộ của Sở tham dự trực tuyến. Về đầu cầu  Đại học Hùng Vương, Tỉnh Phú Phọ, có TS. Phạm Thái Thủy, Trưởng phòng Hợp tác quốc tế và ThS. Nguyễn Nhật Anh, Chuyên viên phòng Hợp tác quốc tế tham dự trực tuyến. Ngoài ra, tham dự trực tiếp tại Hội trường còn có Ông Nguyễn Quang Khai, Nguyên Đại sứ Việt Nam tại UAE; TS. Lê Quý Kha, Nguyên Viện trưởng Viện Nông nghiệp miền Nam; TS. Phạm Văn Tân, Giảng viên Đại học Công nghệ giao thông vận tải. Tham dự trực tuyến có TS. Damian Filut, Phó Giám đốc Trung tâm đào tạo quốc tế, MASHA, Bộ Ngoại giao Israel; Bà Nguyên Hương Trà, Phó Vụ trưởng phụ trách Trung Đông; Tiến sĩ Nguyễn Việt Anh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Đại Nam, TS. Lê Kim Sa, Phó Viện trưởng Viện NC Châu Phi và Trung Đông, Ông Ramlan Osman, Giám đốc Trung tâm Halal Việt Nam (VHC)…

Trong phần phát biểu khai mạc, PGS. TS. Lê Phước Minh, Viện trưởng IAMES và Ông Nadav Eshcar, Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Nhà nước Israel tại Việt Nam đều nhấn mạnh tầm quan trọng của hội thảo quốc tế này, góp phần giúp hai bên hiểu biết nhau và thúc đẩy hợp tác giữa Việt Nam và Israel đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo và khoa học công nghệ bởi giáo dục là nền tảng và tương lai quốc gia . Thay mặt Sở Khoa học & Công nghệ, tình Thừa Thiên Huế, Ông Hồ Thắng, Giám đốc Sở cũng đánh giá rất cao vai trò và ý nghĩa của hội thảo này và mong muốn đề xuất với Ngài đại sứ Israel quan tâm đến sự hợp tác, tổ chức triển khai các chương trình, dự án để kết nối và hỗ trợ cả nguồn lực và kỹ thuật cho tỉnh Thừa Thiên Huế không chỉ về phát triển nguồn nhân lực công nghệ sinh học mà cả cho phát triển nông nghiệp công nghệ cao, một trong những thế mạnh của Israel.

Theo TS. Damian Filut, điểm rẽ quan trọng trong quá trình phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của Israel là bắt đầu từ bậc trung học phổ thông rồi đến cao đẳng và đại học. Ngay từ cấp ba, các em đã được định hướng rõ ràng (1). học nghề để trở thành “thợ” chuyên nghiệp hay (2). học tiếp lên cao đẳng, đại học. Israel có 62 cơ sở giáo dục bậc cao bao gồm 09 trường đại học lớn nằm trong danh sách các trường đại học hàng đầu trên thế giới như: ĐH Ariel; ĐH Bar Ilan; ĐH Ben-Gurion ở Negev; ĐH Hebrew ở Jerusalem; ĐH Mở; Viện Công nghệ Israel Technion; ĐH Tel Aviv; ĐH Haifa; Viện Khoa học Weizmann ; 32 trường cao đẳng, 21 trường đào tạo giáo viên.  Trong chính sách phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của Israel, hai đối tượng là giảng viên và học viên được quan tâm đặc biệt. Đối với giảng viên thì hằng năm phải đào tạo lại với thời lượng tối thiểu 32 tiếng, còn đối với học viên thì phải đào tạo 10 kỹ năng cơ bản, chẳng hạn như: kỹ năng tư duy và đổi mới phân tích; kỹ năng tư duy và phân tích phản biện; kỹ năng giải quyết vấn đề phức tạp; kỹ năng sáng tạo, kỹ năng lãnh đạo; kỹ năng sử dụng công nghệ; kỹ năng chống chịu căng thẳng…Với nguồn nhân lực chất lượng cao như vậy đã đưa Israel trở thành trung tâm R&D quốc tế, 43 trong số 50 tập đoàn công nghệ khổng lồ đều thành lập trung tâm R&D tại Israel, như Intel’s đã đầu tư 15,3 tỷ USD để mua dữ liệu Mobileye của Israel. Người Israel không ngừng đặt ra các câu hỏi như: Giáo dục làm gì cho đất nước? Những người tốt nghiệp làm được gì? Xã hội cần gì? Nền kinh tế cần gì … và càng sớm tìm ra câu trả lời càng tốt. Bà Shierel Levi, Phó Đại sứ Nhà nước Israel đề cập đến hợp tác giáo dục  giữa Israel và Việt Nam thông qua các chương trình của MASHAV - Tổ chức hợp tác phát triển quốc tế của Israel. Đó là (1). Các khóa đào tạo ngắn hạn tại Israel, tính đến nay đã có hơn 1.000 học viên Việt Nam tham dự; (2). Các khóa đào tạo tại chỗ do chuyên gia Israel giảng dạy trong vòng 3-4 năm với 100 học viên hàng năm; (3). Tư vấn ngắn hạn gồm trao đổi chuyên gia trong ngắn hạn về những chủ đề cụ thể, trong bối cảnh đại dịch Covid-19, chương trình này vẫn liên tục được thực hiện bằng hình thức trực tuyến; (4). Chươn trình thực tập sinh tại Israel:  hàng năm có khoảng từ 600-700 sinh viên của 20 đại học nông nghiệp của Việt Nam như: ĐH Huế, Đại học Thái Nguyên; ĐH Hùng Vương; ĐH Nông nghiệp sang Israel học và làm việc tại các trang trại tại Israel. Mặc dù tình hình dịch bệnh vừa qua, nhưng với sự cố gắng của Đại sứ quán Nhà nước Israel tại Việt Nam, MASHAV đã đưa hơn 250 sinh viên thực tập của Việt Nam sang Israel vào tháng 9 vừa qua. Theo TS. Phạm Thái Thủy, trưởng phòng Hợp tác quốc tế của ĐH Hùng, trong vòng 6 năm qua, ĐH Hùng Vương đã có 118 thực tập sinh tại Israel. Việc các em sinh viên của ĐH Hùng Vương được thực tập tại các trang trại tại Negev không chỉ giúp ĐH Hùng Vương nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên mà còn giúp các em “học đi đôi với hành”, được thực hành và ứng dụng kỹ thuật công nghệ nông nghiệp của Israel, điều đó giúp ích nhiều cho các em khi về nước tốt nghiệp và lập nghiệp. Nhiều em sau này đã khởi nghiệp thành công từ những kinh nghiệm trong quá trình thực tập sinh tại Israel. Đại diện của Viện Công nghệ sinh học, ĐH Huế, TS. Nguyễn Đức Huy, Phó giám đốc mong muốn được hợp tác với ĐH Hebrew và các đối tác khác của Israel để giúp Viện xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cũng như năng lực về công nghệ sinh học và nông nghiệp công nghệ cao, góp phần đưa Viện Công nghệ sinh học trở thành trung tâm công nghệ sinh học của cả miền Trung Việt Nam.

Có thể nói rằng, Hội thảo quốc tế “Phát triển guồn nhân lực chất lượng cao: Kinh nghiệm từ Israel” là rất bổ ích và thiết thực. Hội thảo thực sự là diễn đàn cho các nhà học giả, các nhà nghiên cứu, các nhà giáo và các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam và Israel trao đổi thông tin, phân tích, đánh giá chính sách, thực tiễn phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của hai nước. Hội thảo còn là cơ hội để kết nối các trường đại học, các cơ sở nghiên cứu của Israel với các trường đại học, cơ sở nghiên cứu của Việt Nam, đặc biệt củng cố và phát triển các mối quan hệ hợp tác nghiên cứu khoa học giữa Viện Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông với đối tác Israel nhằm tăng cường và thúc đẩy hợp tác giáo dục, khoa học công nghệ giữa Việt Nam và Israel trong thời gian tới, góp phần thực hiện tốt  Đề án “Phát triển quan hệ giữa Việt Nam và các nước Trung Đông – Châu Phi giai đoạn 2016-2025” của Chính phủ.

Tổng hợp và đưa tin

Phạm Kim Huế