1. Tính cấp thiết của đề tài

Bắc Phi là một khu vực có tầm quan trọng đặc biệt về địa chính trị, địa văn hoá, địa tôn giáo ở châu Phi nói riêng và trên toàn thế giới nói chung. Ở khu vực này dân cư chủ yếu thuộc người Ả rập, người Berber và các dân tộc bị Ả rập hoá, đa số theo đạo Hồi. Có thể nói Bắc Phi là một trong những khu vực có nền văn hoá, văn minh phát triển huy hoàng và rực rỡ nhất, điển hình là Ai Cập - một trong những cái nôi của nền văn minh nhân loại. Sự biến đổi về chính trị, kinh tế, văn hoá trong bối cảnh hiện nay khiến thế giới biến động và phức tạp hơn bao giờ hết trong lịch sử nhân loại. Sự phân tán giữa các nhóm văn hoá tới các vùng trên thế giới đem lại sự đa dạng lớn về hình thức. Ở châu Phi nói chung và bắc Phi nói riêng có nhiều nhóm dân tộc khác nhau tới cư trú và hình thành nên các đô thị mới. Sự di chuyển này làm phân chia, biến đổi những nét, nhóm văn hoá đa có một thời thống nhất. Sự thay đổi cho phù hợp với vùng đất mới của nhóm tới định cư cũng như sự đấu tranh, gìn giữ, bảo lưu các yếu tố văn hoá truyền thống của các nhóm dân tộc đã làm nên một bắc Phi đầy màu sắc, huyền bí.

Đề tài Văn hóa truyền thống của một số quốc gia khu vực bắc Phi chỉ tập trung nghiên cứu về văn hoá truyền thống thể hiện qua kiến trúc truyền thống; và trong lĩnh vực kiến trúc truyền thống đề tài chỉ xoay quanh kiến trúc dân gian (nhà ở, công trình công cộng) và kiến trúc tôn giáo – tín ngưỡng (nhà thờ, đền). Bởi vì đây là hai khía cạnh thể hiện rõ nhất đặc điểm nổi bật của kiến trúc truyền thống ở một số quốc gia khu vực bắc Phi.

Qua việc nghiên cứu về kiến trúc truyền thống của khu vực Bắc Phi đề tài sẽ cung cấp thêm cho người đọc những thông tin về văn hoá cũng như  kiến trúc truyền thống nơi đây. Từ việc bảo tồn, lưu giữ các giá trị của kiến trúc truyền thống hi vọng đề tài sẽ có thêm gợi mở cho Việt Nam trong vấn đề giữ gìn, bảo lưu các giá trị văn hoá từ kiến trúc truyền thống còn tồn tại.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu về một vài nét tiêu biểu cuả kiến trúc truyền thống ở một số quốc gia khu vực Bắc Phi. Xuất phát từ mục tiêu tổng quát đó, đề tài sẽ tập trung giải quyết các mục đích sau:

- Nghiên cứu, tìm hiểu về kiến trúc truyền thống của một số quốc gia khu vực Bắc Phi như: nhà ở, công trình công cộng, nhà thờ, các ngôi đền.

- Đánh giá, phân tích tác động của những nét văn hóa đó đến đời sống xã hội.

3. Tình hình nghiên cứu

Các công trình trong nước: qua khảo sát cơ sở dữ liệu của một số thư viện thuộc hệ thống Viện Hàn lâm Khoa học xã hội, thư viện Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông, tìm kiếm qua mạng internet đều có kết quả là các nghiên cứu chuyên sâu về kiến trúc truyền thống ở bắc Phi còn rất hạn chế. Các tài liệu của các cơ sở nghiên cứu, một số sách báo, tạp chí như tài liệu tham khảo của Thông tấn xã Việt Nam, Tạp chí nghiên cứu Châu phi và Trung Đông, tài liệu của Bộ Công Thương (Vụ thị trường châu Phi, Tây Á...) tuy có đề cập tới khu vực Bắc phi nhưng chủ yếu nghiên cứu về các lĩnh vực như: chính trị, kinh tế, thương mại, đầu tư, giáo dục... Chưa có nghiên cứu chuyên sâu nào về lĩnh vực mà đề tài yêu cầu.

 - Algiers, chuỗi ngọc muôn màu của Bắc Phi, chỉ mới đề cập tới một số công trình kiến trúc ở Algeria như giáo đường, đài tưởng niệm, quy hoạch đô thị.

 - Một số đặc điểm của kiến trúc truyền thống châu Phi, Tạp chí Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông, số 01 năm 2014. Giới thiệu qua về kiến trúc nhà ở của người dân bản địa ở Kenya, Tanzania.  

 - North Africa: Islamic Architecturre, Anthony Hutt, Scorpion publishuy (September 1990). Giới thiệu về kiến trúc Hồi giáo ở bắc Phi giai đoạn khởi đầu ở thế kỷ VIII tới giai đoạn phát triển rực rỡ vào thế kỷ XIV. Chỉ ra sự kết hợp của màu sắc, hình minh hoạ và văn bản trong kiến trúc Hồi giáo.

 - Sukuma Culutre 2001, Greenspun, Phillip, Harvard University (2001). Nói về văn hoá của người Sukuma, trong đó có đề cập tới kiến trúc nhà ở của người Sukuma ở Tanzania.

 Chính vì vậy, đề tài Văn hoá truyền thống khu vực Bắc phi hi vọng sẽ cung cấp thêm một số thông tin về văn hoá truyền thống qua kiến trúc truyền thống ở một số quốc gia khu vực Bắc phi  để  phục vụ cho nhu cầu tìm hiểu cơ bản về vùng đất này.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: một vài loại hình kiến trúc tiêu biểu của một số quốc gia khu vực Bắc phi.

Phạm vi nghiên cứu: đề tài sẽ tập trung làm rõ một vài nét tiêu biểu của kiến trúc truyền thống ở một số quốc gia khu vực Bắc phi, đó là; kiến trúc dân gian (nhà ở, công trình công cộng) và Kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng (nhà thờ, đền). Từ đó phân tích, đánh giá về kiến trúc truyền thống của khu vực này.

5. Nội dung nghiên cứu của đề tài

Từ mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài sẽ tập trung làm rõ những nội dung lớn như sau:

I. Khái niệm

   1. Kiến trúc truyền thống

   2. Phân loại

II. Kiến trúc truyền thống ở một số quốc gia khu vực Bắc Phi

  1. Kiến trúc dân gian (nhà ở, công trình công cộng)

  2. Kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng (nhà thờ, đền)

III. Đánh giá về kiến trúc truyền thống ở một số quốc gia khu vực Bắc Phi

  1. Ảnh hưởng (tác động) qua lại giữa kiến trúc truyền thống và kiến trúc hiện đại ở một số quốc gia khu vực Bắc Phi

  2. Kiến trúc  truyền thống ở một số quốc gia khu vực Bắc Phi trong đời sống hiện đại (giá trị văn hoá)