TS. Lê Đức Hạnh

Viện Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông

 

Khu vực Trung Đông – Bắc Phi được biết đến là trung tâm của thế giới Arab với tỷ lệ người theo Islam (còn gọi là Hồi giáo) chiếm đại đa số. Đây luôn là khu vực “nóng” với nhiều diễn biến phức tạp về chính trị, xã hội, kinh tế (chủ yếu là dầu mỏ), và đặc biệt là tôn giáo, dân tộc. Sau những sự kiện chính trị ở nhiều quốc gia trước và sau diễn biến Mùa xuân Arab năm 2011, khoảng hơn một năm trở lại đây ở khu vực này lại tiếp tục có những diễn biến phức tạp mới về chính trị và tôn giáo. Đó là sự xuất hiện và hoạt động mạnh mẽ, mang đậm tính bạo lực của Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Trong bài viết này chúng tôi sẽ tập trung nghiên cứu tổ chức IS nói trên và thái độ, hành động của các quốc gia trong cuộc chiến tiêu diệt tổ chức phiến quân này nhằm tạo sự ổn định về an ninh của khu vực Trung Đông – Bắc Phi nói riêng và an ninh toàn cầu nói chung.

1.      Quá trình hình thành và phát triển của IS

1.1.  Quá trình ra đời

Sau vụ tấn công khủng bố Tòa tháp đôi tại New York, tổ chức Al-Qeada bị Mỹ và nhiều nước trên thế giới truy lùng. Nhiều thủ lĩnh của tổ chức khủng bố này đã bị bắt giữ hoặc tiêu diệt, trong đó bao gồm cả trùm khủng bố Bin Laden. Với sự truy lùng gắt gao của Mỹ và nhiều nước trên thế giới, các thủ lĩnh của tổ chức khủng bố Al-Qeada buộc phải lẩn trốn ở nhiều nơi bí mật trên thế giới. Những kẻ cầm đầu này không những không từ bỏ mưu đồ khủng bố của chúng mà trái lại chúng còn tiếp tục xây dựng tổ chức, xây dựng cơ sở để thực hiện những kế hoạch khủng bố.

Mặt khác, ở khu vực Trung Đông những diễn biến chính trị sau Mùa xuân Arab làm thay đổi bàn đồ địa chính trị khu vực với nhiều diễn biến phức tạp, nhưng điều quan trọng hơn, những mâu thuẫn trong nội bộ các sắc tộc, mâu thuẫn giữa dòng Hồi giáo Sunni và Shiite ngày càng trở nên sâu sắc. Các xung đột sắc tộc giữa người Kurd và các tộc người khác, cũng như xung đột giữa các phe phái Islam đã nổ ra ngày càng nhiều, về mức độ, phạm vi cũng như tính chất bạo lực.

Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) đã ra đời trong bối cảnh như vậy. Đây là một tổ chức của các chiến binh dòng Hồi giáo Sunni, được thành lập vào năm 2006 tại Iraq, bắt nguồn từ tổ chức khủng bố Al Qeada. Tuy nhiên vì tư tưởng cực đoan nên vào đầu năm 2014, Al Qeada cũng đã tuyên bố cắt đứt quan hệ với tổ chức này. IS được lãnh đạo bởi thủ lĩnh Abu Bakr al-Baghdadi. Baghdadi có biệt danh Abu Du'a, sinh năm 1971 tại Samarra, Iraq. Thủ lĩnh của IS được đánh giá như một hiện thân của Osama bin Laden¹.

Hiện nay ở Việt Nam, IS được gọi với nhiều tên khác nhau như Nhà nước Hồi giáo, Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), Lực lượng nhà nước Hồi giáo, Lực lượng phiến quân Hồi giáo, Tổ chức khủng bố IS,… Trong bài viết này chúng tôi thống nhất sử dụng tên gọi Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).

1.2.  Sự phát triển của IS

Chỉ trong vòng một thời gian ngắn, Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) đã thay đổi với nhiều tên gọi khác nhau. Lúc đầu tổ chức này lấy tên theo lãnh thổ và vùng chiếm đóng với tên gọi Nhà nước Hồi giáo Iraq và vùng Levant (ISIL). Tháng 7 năm 2011, ISIL mở rộng sang Syria, tổ chức này đã đổi tên thành Nhà nước Hồi giáo Iraq và Syria (ISIS). Tên ISIS và ISIL đã thể hiện đúng mục đích thành lập nhà nước Caliphate tại một khu vực rộng lớn gần biên giới Iraq và Syria. Sau đó, nhóm chiến binh Islam này đã tuyên bố đổi tên thành Nhà nước Hồi giáo (IS) sau khi giành những thắng lợi lớn tại Iraq. Đầu năm 2014, IS đụng độ với Mặt trận al – Nusra của Syria (Một chi nhánh chính thức của al-Qaeda). Tháng 6 năm 2014 tổ chức này lại mở cuộc tấn công tại Iraq. Thành phố Mosul (Iraq) thuộc khu tự trị của các chiến binh người Kurd bị các chiến binh IS chiếm đóng, lực lượng chiến binh người Kurd thất bại. Sau chiến thắng này, IS tuyên bố lập “đế chế” tại những vùng lãnh thổ kiểm soát được².

IS lớn mạnh nhờ tận dụng sự căng thẳng giữa người Hồi giáo dòng Sunni và Shiite. Bên cạnh đó, việc Mỹ chiếm đóng Iraq và Syria chìm trong cuộc nội chiến kéo dài trong 3 năm qua cũng đã tạo khoảng trống để tổ chức này lớn mạnh. Hiện IS đã trở thành một trong những tổ chức vũ trang cực đoan nguy hiểm nhất thế giới.

Tổ chức IS được truyền bá một niềm tin vững mạnh vào những giáo điều hà khắc của luật Sharia của Islam. Tổ chức phiến quân này hiện đang theo đuổi mục tiêu thành lập một nhà nước Hồi giáo không biên giới, cai trị người dân bằng luật Sharia. Theo Liên hợp quốc, hiện các thành viên trong IS đang “thanh lọc sắc tộc và tôn giáo một cách rộng rãi”, nhằm vào những người theo Kitô giáo, những người Turkmen, Shabaks và Yazidis³.

Lực lượng phiến quân IS ngày càng mở rộng các đợt tuyển dụng quân số. Kể từ tháng 6 năm 2014 đến tháng 9 năm 2014, với những thắng lợi trên chiến trường tại Iraq và Syria, lực lượng phiến quân đã tăng lên nhiều lần so với trước đó. Cho đến ngày 11/9/2014 số phiến quân thuộc IS đã được cơ quan tình báo trung ương Mỹ (CIA) cho biết  có từ 20.000 tới 31.500 tên tại Iraq và Syria⁴. Còn theo đánh giá của hãng tin AFP thì đến tháng 9 năm 2014, IS đã có tới 50.000 tay súng chiếm đóng trên 25% vùng đất ở Syria , trong đó có khoảng 20.000 người nước ngoài (vùng Vịnh, Chechnya, châu Âu). Tại Iraq có từ 8.000 đến 10.000 người, kể cả 3.200 đến 4.000 người nước ngoài, chiếm đóng trên 40% đất đai ở đất nước này⁵.

2.      Những hành động bạo lực của IS chống lại loài người

Hành động tàn bạo của IS là thanh trừng sắc tộc và tôn giáo. Tổ chức Ân xá Quốc tế cho biết, IS đã biến miền Bắc Iraq thành những “cánh đồng chết ngập máu” bởi hàng loạt các các vụ thảm sát, thanh trừng mang đậm mầu sắc tôn giáo và sắc tộc. Các phiến quân IS đang cố xóa sổ các nhóm thiểu số tôn giáo và sắc tộc như nhóm tín đồ Kitô giáo Assyrian, Yazidis, người Thổ và Shabaks, ở phía tây và bắc Iraq. Hai trong nhiều sự kiện đẫm máu nhất đã diễn ra khi các chiến binh IS đột kích các ngôi làng ở Qiniyeh hôm 3/8/2014 và Kocho hôm 15/8/2014. Số nạn nhân thiệt mạng chỉ tính riêng ở hai ngôi làng này đã lên đến hàng trăm người.

Các vụ tàn sát số đông và bắt cóc của IS đã khiến hàng nghìn người phải chạy trốn vì sợ mất mạng. Trong khi đó, số phận của những người Yezidis bị IS bắt cóc hiện vẫn còn chưa rõ.

Tổ chức Ân xá Quốc tế hôm 2/9/2014 đã công bố báo cáo cho thấy, họ đã tìm ra bằng chứng về sự thanh trừng sắc tộc của IS nhằm tiêu diệt các tộc người thiểu số qua chiến dịch được chúng phát động có hệ thống tại miền Bắc Iraq. Donatella Rovera - Cố vấn cấp cao của Tổ chức Ân xá Quốc tế khi ở miền Bắc Iraq đã cho biết, các vụ thảm sát và bắt cóc của lực lượng Nhà nước Hồi giáo nhằm tiêu diệt tất cả dấu vết của những người không phải người Arab và người Hồi giáo không thuộc dòng Sunni. Rất nhiều người đã bị lực lượng Nhà nước Hồi giáo đe dọa, phụ nữ bị chúng hãm hiếp, nhằm gây áp lực để bắt mọi người chuyển sang đạo Hồi.

Lực lượng phiến quân IS đã thực hiện tấn công các ngôi làng do người Kurd chiếm đóng, chúng tàn sát thanh niên, bắt giữ phụ nữ và trẻ em. Các cô gái trở thành “chiến lợi phẩm” của phiến quân IS, họ trở thành mặt hàng buôn bán và đồ chơi tình dục của các tay súng cực đoan. Hàng chục nghìn người Yazidi đã phải trốn chạy khi lực lượng IS tấn công khu vực núi Sinjar. Rất nhiều người đã phải đến sống tạm trong các trại tị nạn, những tòa nhà đang xây dở hay thậm chí dưới chân cầu ở khu vực của người Kurd ở phía bắc Iraq. Các tổ chức nhân quyền ở Iraq cho biết phiến quân IS đang giam giữ ít nhất 4.5000 người Yazidi. Trong số đó có 3.000 phụ nữ và trẻ em bị tra tấn và cưỡng hiếp⁶.

Theo đánh giá của nhà hoạt động vì người thiểu số Iraq Khidher Domle thì tình hình hiện tại là vô cùng nghiêm trọng, đặc biệt ở Mosul và Tal Afar. Đáng buồn là cộng đồng quốc tế chưa điều tra đầy đủ thảm họa này. Chuyên gia Domle cho biết phiến quân IS tập trung tấn công người Yazidi không chỉ vì muốn kiểm soát những vùng đất họ sinh sống mà bởi những kẻ cực đoan Hồi giáo Sunni này tin rằng người Yazidi là những kẻ vô đạo và báng bổ⁷.

Những hành động tàn bạo của IS đã bị toàn thể thế giới lên án. Cao ủy Nhân quyền Liên hiệp quốc đã cử đoàn điều tra đến Syria và Iraq. Một phiên họp khẩn cấp được triệu tập bởi Iraq và Pháp, cùng với sự đồng thuận của cả 5 nước Hội đồng Bảo an. Trong nghị quyết, Cao ủy Nhân quyền Liên hiệp quốc (UNHCR) cáo buộc IS phạm tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người. Tổ chức Ân xá Quốc tế cũng đã tìm thấy nhiều bằng chứng và nhân chứng thuyết phục rằng IS đã và đang tiến hành thanh trừng các sắc tộc thiểu số miền Bắc Iraq. IS sử dụng các biện pháp như chặt đầu, đóng đinh, tra tấn và ném đá đến chết.

Theo Mohammad Shia al-Sudani - Bộ trưởng Nhân Quyền Iraq, thì IS là một thảm họa xuyên quốc gia. Chúng đi ngược lại mọi chuẩn mực và luật pháp quốc tế. Lực lượng này đe dọa thay đổi thành phần dân cư, văn hóa và nền độc lập của khu vực⁸.

Không chỉ tiến hành các vụ tàn sát, thanh trừng sắc tộc và tôn giáo đối với dân thường trên  lãnh thổ Iraq và Syria, phiến quân Nhà nước Hồi giáo tự xưng còn tổ chức nhiều vụ tấn công cả binh lính quân đội và gây ra nhiều vụ khủng bố đẫm máu. Điển hình như vụ ngày 22/9/2014, IS đã tấn công một căn cứ quân sự của quân đội Iraq ở phía tây Baghdad với 6 kẻ đánh bom liều chết, làm 40 binh sĩ thiệt mạng và bắt giữ 70 binh sĩ khác⁹. Ngoài ra, Tổ chức Nhà nước Hồi giáo IS được cho là còn tiến hành nhiều hoạt động khủng bố, gây rối, kích động bạo loạn, ám sát… ở nhiều nơi khác trên thế giới.

3.      Thái độ và quan điểm của các quốc gia đối với IS

Về cơ bản có hai luồng quan điểm và thái độ đối với tổ chức phiến quân IS và những hành động tàn bạo của tổ chức này. Thứ nhất, khối liên minh do Mỹ cầm đầu kịch liệt phản đối chống lại IS. Đại hội đồng Liên hiệp quốc cũng bày tỏ sự lo ngại về những hoạt động đậm tính bạo lực của IS. Thứ hai, thái độ khá trung hòa của Nga, Trung Quốc. Ở nhóm này, bên cạnh lập trường phản đối IS còn là thái độ phản ứng lại Mỹ và các nước liên minh với Mỹ trong việc tiến hành không kích IS trên lãnh thổ Syria. Thực tế là sau khi Mỹ tiến hành không kích IS trên đất Syria (ngày 23/9/2014), Nga đã lên tiếng phản đối Mỹ khi nước này chưa được sự cho phép của chính quyền Syria, mặc dù chính quyền Syria không có phản ứng gì về những hoạt động của không quân Mỹ trên lãnh thổ của mình. Nga luôn khẳng định rằng nếu không có quyết định phù hợp của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, thì việc Mỹ không kích IS tại Syria là sự vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế.

Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc họp ngày 25/9/2014 đã dành thời gian chính cho vấn đề khủng bố và chống khủng bố. Hội đồng Bảo an Liên hiệp cũng đã ra những Nghị quyết quan trọng về vấn đề này. Ngày họp cấp cao đầu tiên cũng có các phát biểu của Chủ tịch Đại hội đồng khoá 69 Kahama Kutesa, 34 Nguyên thủ quốc gia và 3 Thủ tướng, trong đó đáng chú ý có Nguyên thủ và Thủ tướng các nước Mỹ, Pháp, Anh, Tây Ban Nha, Đan Mạch, Thụy Sĩ, Hàn Quốc, Indonesia, Brazil, Nam Phi… Hầu hết các phát biểu đều tập trung đánh giá tình hình chính trị, an ninh và kinh tế thế giới hiện nay; nêu quan điểm, lập trường về các vấn đề toàn cầu đang được cộng đồng quốc tế hết sức quan tâm, đặc biệt về những căng thẳng, xung đột tại nhiều nơi trên thế giới như Syria, Palestine, Israel, Iraq, Libya, Ukraine…; mối đe dọa của khủng bố quốc tế và tình trạng dịch bệnh nguy hiểm, nhất là bệnh dịch Ebola đang hoành hành tại nhiều nước châu Phi…

Dưới đây là quan điểm và phản ứng của một số quốc gia đối với Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS.

Mỹ: Đứng đầu trong liên minh chống lại IS là Mỹ. Quan điểm của Mỹ rất rõ ràng đối với tổ chức Hồi giáo này. Tổng thống Mỹ Barack Obama đã đưa ra chiến lược cụ thể chống lại sự trỗi dậy của IS (ngày 10/9/2014). Chính quyền Mỹ đã tuyên bố nước Mỹ đang trong tình trạng “chiến tranh” với nhóm Hồi giáo cực đoan này, tương tự cuộc chiến chống mạng lưới khủng bố quốc tế al-Qaeda và các “chân rết” của nhóm này trên toàn thế giới. Mỹ cũng khẳng định đang tham gia cuộc chiến lớn chống khủng bố và xác định đây sẽ là một cuộc chiến lâu dài. Chính quyền Mỹ đã bổ nhiệm Tướng John Allen - cựu Tư lệnh Mỹ của lực lượng Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Afghanistan-, đảm nhiệm vai trò người đứng đầu chỉ huy cuộc chiến quốc tế chống lại các phần tử IS. Tướng Allen sẽ hỗ trợ tiếp tục xây dựng, liên kết và đảm bảo liên minh toàn cầu trên mọi chiến tuyến nhằm làm suy yếu và tiêu diệt IS. Đến ngày 19/9/2014, Mỹ đã tiến hành hơn 170 vụ không kích vào IS trên lãnh thổ Iraq. Ngày 23/9/2014, Mỹ đã tiến hành các vụ không kích nhằm vào hàng loạt mục tiêu của phiến quân tại Syria.

Anh: Theo AFP, ngày 11/9, Ngoại trưởng Anh Philip Hammond đã bác bỏ khả năng nước này tham gia cùng với Mỹ trong các cuộc không kích nhằm vào IS ở Syria. Đây là quyết định đã được các nghị sỹ Anh bỏ phiếu phản đối việc nước này tiến hành các hành động quân sự ở Syria. Tuy nhiên, nước Anh vẫn khẳng định tiếp tục hỗ trợ các cuộc tấn công nhằm vào các phần tử thánh chiến IS ở bên trong lãnh thổ Iraq và cam kết sẽ “xóa sổ” IS ở Syria¹⁰. Tuy nhiên, đến khi Mỹ tiến hành không kích IS trên lãnh thổ Syria, ngày 26/9/214 Quốc hội Anh đã bỏ phiếu tham gia liên minh và đã bắt đầu các cuộc không kích ở Iraq.…

Đức: Đức khẳng định đã không được yêu cầu tham gia không kích các phần tử thuộc tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) tại Syria và Iraq, và cũng sẽ không tham gia hoạt động này¹¹.

Australia: Hãng AFR của Australia ngày 12/9/2014 đưa tin nước này có thể sẽ điều máy bay chiến đấu, máy bay trinh sát và máy bay tiếp nhiên liệu tới Iraq, trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Barack Obama công bố chiến dịch không kích mở rộng nhằm đánh bại nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Thủ tướng Australia dự định sẽ hỗ trợ về không quân và cố vấn quân sự. Không quân Australia đã sẵn sàng điều động máy bay chiến đấu Super Hornet, máy bay tiếp liệu KC30A, điều động thêm máy bay vận tải C-130 Hercules và C-17, có thể cả máy bay kiểm soát và cảnh báo sớm Boeing 737 nếu Mỹ yêu cầu. Ngoài ra, Australia có thể sẽ cử chuyên gia huấn luyện và cố vấn quân sự tới hỗ trợ quân đội Iraq và các lực lượng khác, trong đó có thể sẽ huấn luyện người Hồi giáo dòng Sunni chiến đấu với IS trên bộ. Đến nay, Australia đã sử dụng máy bay C-130 Hercules tại căn cứ Al Minhad gần Dubai để tiến hành hoạt động thả hàng cứu trợ nhân đạo nhằm tránh nguy cơ thảm sát đối với người Yazidi trên núi Sinjar và thị trấn Shia thuộc Amerli ở Iraq¹².

Pháp: Theo Tổng thống Hollande, nhóm phiến quân Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) không chỉ tạo ra mối đe doạ đối với Iraq mà còn tạo ra mối đe doạ quốc tế, đòi hỏi tất cả các nước trên thế giới phải cùng nhau đối phó. Ngày 15/9/2014, Pháp đã chủ trì hội nghị quốc tế về vấn đề IS ở Iraq và Syria. Tại hội nghị này, 26 quốc gia đã tuyên bố ủng hộ chính phủ Iraq trong cuộc chiến chống lại IS bằng “mọi hình thức cần thiết, trong đó có các biện pháp hỗ trợ phù hợp về quân sự”¹³. Hội nghị cũng đã bàn về khung chính trị nhằm phối hợp các nỗ lực của quốc tế trong việc đối phó với chủ nghĩa khủng bố, hỗ trợ nhân đạo và tái thiết các khu vực bị phá huỷ bởi chủ nghĩa khủng bố.

Italia: Quan điểm của Italia coi IS là mối đe dọa mang tính toàn cầu, chính vì vậy cần có sự đáp trả liên kết mang tính toàn cầu. Italy sẽ không tham gia các cuộc không kích nhằm vào các lực lượng IS như “Mỹ và Pháp đang tiến hành”. Tuy nhiên, Italy có thể sẽ tham gia huấn luyện quân sự, hỗ trợ hậu cần và tiếp tế không vận cho các chiến dịch¹⁴.

Ai Cập: Ai Cập không chỉ tỏ rõ thái độ chống IS trên lãnh thổ Iraq và Syria mà còn cho rằng bất cứ một liên minh quốc tế chống khủng bố nào cũng không nên chỉ tập trung vào riêng nhóm phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS). Tổng thống Sisi cho rằng liên minh quốc tế chống khủng bố “cần phải mang tính toàn diện và không nhắm riêng tới một tổ chức cụ thể hay xóa bỏ một điểm nóng khủng bố nhất định nào... Thay vào đó, liên minh cần mở rộng để tiến hành chiến đấu chống chủ nghĩa khủng bố tại bất cứ nơi nào chúng tồn tại ở các khu vực của Trung Đông và châu Phi”¹⁵.

Israel: Trong cuộc chiến chống IS, Israel đã chủ động đề xuất nối lại đàm phán với Palestine nhằm thành lập một trục vững chắc với các nước Arab chống lại IS¹⁶. Israel cũng đang soạn thảo một đạo luật cho phép nhà chức trách truy tố bất cứ người Israel nào tự xưng là thành viên của IS.

Syria: chỉ trích chính quyền của Tổng thống Mỹ Barack Obama vì đã loại bỏ nước này cùng với Iran ra khỏi liên minh quốc tế trong cuộc chiến chống lại phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Iraq và Syria. Tờ Al-Thawra của Syria cảnh báo việc Tổng thống Obama cho phép tiến hành các cuộc không kích ở Syria có thể “là những tia lửa đầu tiên trong cuộc xung đột ở khu vực”, và có thể bị coi là một hành động xâm lược.

Iran: Iran tỏ thái độ nghi ngờ về mức độ nghiêm chỉnh của liên minh quốc tế chống IS do Mỹ dẫn đầu vì một số thành viên của liên minh ủng hộ những kẻ khủng bố ở Iraq và Syria¹⁷. Mặc dù Iran đa số là người Ba Tư, không phải người Arab có nhiều vấn đề trong cuộc chiến chống lại IS, nhưng về cơ bản Tổng thống Rouhani (Iran) nhấn mạnh IS hiện không chỉ là mối đe dọa nghiêm trọng đối với riêng Iraq mà với tất cả các quốc gia Trung Đông khác. Iran hiện đã cử nhiều lực lượng sang chiến đấu bên cạnh quân đội Iraq nhằm giành lại các vị trí đã rơi vào tay IS và ngăn chặn lực lượng Hồi giáo cực đoan này mở rộng phạm vi chiếm đóng lên các khu vực phía Bắc.

Khi đề cập đến các thái độ và hành động của các quốc gia trong cuộc chiến chống lại Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), cần đề cập đến thái độ và hành động của các quốc gia Arab. Nhìn chung, nhiều quốc gia Arab tỏ rõ thái độ chống lại IS, những quốc gia này, về cơ bản ủng hộ Mỹ và tham gia vào liên minh do Mỹ cầm đầu. Có thể kể đến vai trò của 5 đối tác Arab của Mỹ là Jordan, Saudi Arabia, Bahrain, Qatar và UAE. Đây là những nước liên minh đã thực hiện các cuộc không kích với Mỹ ở Syria kể từ khi các chiến dịch được bắt đầu từ ngày 23/9/2014. 

Bên cạnh những quốc gia trong liên minh ủng hộ Mỹ chống lại Nhà nước Hồi giáo tự xưng thì còn một số quốc gia có những quan điểm khác trong vấn đề này. Các nước này chủ yếu xem xét vấn đề pháp lý khi liên minh tiến hành chống IS trên lãnh thổ Syria thì cần phải được cho phép của chính phủ Syria hoặc có nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc. Đại diện cho nhóm quốc gia này là Nga, Trung Quốc. Thái độ của Trung Quốc giống với quan điểm của Nga, không nêu rõ việc tham gia không kích lực lượng IS ở Iraq và Syria hay không. Cả hai đều kêu gọi tôn trọng chủ quyền, độc lập và sự toàn vẹn lãnh thổ của các nước liên quan trong bối cảnh Tổng thống Obama cam kết tiến hành chiến dịch không kích sâu rộng tại cả Iraq và Syria. Quan chức ngoại giao của Trung Quốc nêu rõ trong cuộc chiến quốc tế chống khủng bố, cần phải tôn trọng luật pháp quốc tế, cũng như chủ quyền, độc lập và sự toàn vẹn lãnh thổ của các nước liên quan¹⁸. 

4.      Kết luận

Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) ngày càng tỏ rõ là một tổ chức tôn giáo mang đậm tính bạo lực. Nhiều người đã bị giết hại dã man dưới bàn tay của các chiến binh IS. Nhiều người khác may mắn sống sót đã trở thành nô lệ tình dục, hoặc trở thành các chiến binh IS để tuyên thệ lời thề trung thành với đạo Hồi. Tổ chức này tiếp tục có nhiều hoạt động gây quan ngại sâu sắc với nhiều quốc gia trên thế giới như khủng bố, bạo loạn… hay lôi kéo, tuyển mộ công dân nước ngoài tham gia lực lượng IS. Nhiều quốc gia đã có những biện pháp cứng rắn khi nhiều công dân của họ gia nhập tổ chức này. Liên hiệp quốc cũng đã thông qua một nghị quyết ràng buộc, yêu cầu các quốc gia ngăn chặn công dân của mình tham gia vào tổ chức IS ở Iraq và Syria¹⁹. Như vậy, với những hành động chống lại loài người của Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), các quốc gia, cộng đồng quốc tế, ở nhiều góc độ khác nhau, đã bày tỏ thái độ và thể hiện qua hành động cụ thể nhằm loại bỏ tổ chức này với mong muốn tạo nên sự bình ổn về an ninh ở khu vực Trung Đông – Bắc Phi nói riêng, cũng như hòa bình và ổn định trên thế giới nói chung.

Hà Nội, 30/9/2014

Nguồn: Tạp chí Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông, tháng 11/2014