Cả Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ
đều rất cần hợp tác với nhau để thực hiện những chiến lược chung tại Trung Đông
và phục vụ cho lợi ích của cả hai bên.
Mỹ vừa cử một phái đoàn tới Thổ Nhĩ Kỳ để thảo luận với các
quan chức nước chủ nhà về các vấn đề chính trị và quân sự mà cả hai bên cùng
quan tâm. Động thái này được coi là nỗ lực cứu vãn quan hệ quan hệ song phương
vốn đang có nguy cơ tan vỡ sau khi Thổ Nhĩ Kỳ phát động chiến dịch “Nhành Ô
liu” nhằm vào lực lượng người Kurd do Mỹ hậu thuẫn tại thành phố Afrin, Syria.

Mỹ sẵn sàng nhượng bộ Thổ Nhĩ Kỳ
Phái đoàn của Mỹ gồm các quan chức từ
Bộ Tư pháp và Bộ Quốc Phòng do Phó Trợ lý Ngoại trưởng Jonathan
Cohen dẫn đầu đã có cuộc hội đàm với phái đoàn Thổ Nhĩ Kỳ do Thứ
trưởng Ngoại giao Ahmet Muhtar Gun phụ trách, trong hai ngày 23 và
24/1 tại thủ đô Ankara.
Tờ nhật báo Hurriyet của Thổ Nhĩ Kỳ hôm
25/1 đưa tin, trong cuộc đối thoại này, Mỹ tái khẳng định sẽ thực hiện cam kết
của nước này đối với Thổ Nhĩ Kỳ thu lại toàn bộ vũ khí hạng nặng mà Mỹ chuyển
giao cho Các đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG), song chưa ấn định khung
thời gian cụ thể.
Tờ báo này dẫn lời một quan chức cấp
cao trong phái đoàn Mỹ cho biết: “ Mỹ công nhận những lo ngại về an ninh hợp
pháp của nước này tại khu vực biên giới, song chúng tôi hối thúc kiềm chế các
hành động khiến xung đột leo thang, nhằm hạn chế gây thương vong cho dân
thường. Mỹ kêu gọi các bên liên quan tập trung vào mục tiêu đánh bại khủng bố ở
Syria và phối hợp hành động vì tương lai của Syria.” Phía Mỹ cũng cho
biết, Thổ Nhĩ Kỳ đã thông báo cho Mỹ về danh sách các địa điểm mà nước này sẽ
không tấn công để đảm bảo an toàn cho dân thường.
Vị quan chức nêu trên nhấn mạnh, bản
cập nhật danh sách vũ khí Mỹ cung cấp cho YPG được chuyển giao cho quân đội Thổ
Nhĩ Kỳ đều đặn mỗi tháng. Ông cũng bác bỏ thông tin của một quan chức cấp cao
Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng Mỹ đã cung cấp cho YPG hơn 4.000 chiếc xe tải chất đầy vũ
khí, đồng thời cho biết phần lớn những chiếc xe này vận chuyển quân nhu
cho các lực lượng Mỹ tại Syria”.
Thông báo của quan chức trong phái đoàn
Mỹ nhằm đáp lại yêu sách của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra trước đó cùng ngày,
khẳng định Thổ Nhĩ Kỳ sẽ hợp tác với Mỹ với điều kiện Mỹ chấm dứt hỗ trợ Các
đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG) tại Syria và tịch thu toàn bộ vũ khí đã
cung cấp cho họ.
Rõ ràng trong trường hợp này Mỹ đã thể
hiện thái độ hết sức “nhún nhường” đối với Thổ Nhỹ Kỳ. Việc Mỹ tuyên bố khu vực
Afrin không nằm trong vùng hoạt động chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự
xưng của nước này cũng như thông báo sẽ lấy lại vũ khí mà Mỹ cho người Kurd cho
thấy Mỹ đang muốn xoa dịu đồng minh NATO này.
Chứng kiến hành động mạnh mẽ của Thổ
Nhĩ Kỳ ngày càng mở rộng chiến dịch quân sự tại Afrin, chính phủ Mỹ hiểu rằng
Thổ Nhĩ Kỳ không chỉ dừng lại ở những lời đe dọa hay tuyên bố suông. Nếu cuộc
chiến tại khu vực biên giới giữa Thổ Nhĩ Kỳ với Syria leo thang nghiêm trọng
hơn thì khi đó không chỉ có phe đối lập Syria do Mỹ hậu thuẫn bị thiệt hại nặng
nề mà lợi ích và vị thế của Mỹ tại Trung Đông tất yếu cũng bị tổn hại nghiêm
trọng.
Quan hệ Mỹ-Thổ Nhĩ Kỳ đầy nghi kỵ và
mâu thuẫn
Mối quan hệ giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ - hai
quốc gia đồng minh trong tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương thực chất từ trước
đến nay luôn tồn tại nhiều mâu thuẫn và nghi kị. Một trong những căn nguyên sâu
xa là vấn đề người Kurd. Dù là đồng minh lâu dài trong cuộc chiến chống chủ
nghĩa Hồi giáo cực đoan, nhưng Tổng thống Trump dường như chưa bao giờ quan tâm
đến lo ngại của Thổ Nhĩ Kỳ về quyết định vũ trang cho lực lượng người Kurd tại
Syria. Mỹ vẫn luôn hỗ trợ và chuyển giao vũ khí cho Các đơn vị tự vệ nhân dân
người Kurd (YPG) – thành phần chủ chốt trong Lực lượng dân chủ Syria (SDF) đối
lập. Đỉnh điểm là hồi đầu tháng 1 này, liên quân do Mỹ dẫn đầu phối hợp với Lực
lượng dân chủ Syria (SDF) thành lập Lực lượng bảo vệ biên giới (BSF) gồm hơn 30
nghìn binh sỹ tại miền bắc Syria. Phần lớn các binh sỹ trong lực lượng này là
thành viên của YPG.
Thổ Nhĩ Kỳ từ trước đến nay luôn coi
YPG là tổ chức khủng bố, trong khi Mỹ lại coi đó là lực lượng nòng cốt trong
cuộc chiến chống tổ chức nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Lo ngại nhờ sự hỗ trợ
của Mỹ, YPG sẽ trở nên lớn mạnh hơn, Thổ Nhĩ Kỳ đã ngay lập tức phát động chiến
dịch “Nhành Ô liu” tấn công vào cứ điểm của lực lượng này tại Afrin – động thái
cũng được coi là đáp trả Mỹ.
Không chỉ mâu thuẫn về vấn đề người
Kurd, quan hệ gữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ còn khủng hoảng nghiêm trọng liên quan đến
cuộc đảo chính bất thành tại Thổ Nhĩ Kỳ ngày 15/7/2016. Thổ Nhĩ Kỳ yêu cầu Mỹ
dẫn độ giáo sĩ Gulen - nhân vật bị chính phủ nước này cáo buộc chủ mưu
cuộc đảo chính và đang sống lưu vong ở bang Pennsylvania, về Thổ Nhĩ Kỳ để xét
xử. Tuy nhiên, Mỹ đã bác bỏ với yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ phải cung cấp bằng chứng về
sự tham gia của giáo sĩ này trong âm mưu đảo chính. Căng thẳng giữa hai
bên ngay sau đó bị đẩy lên một nấc thang mới khi Thổ Nhĩ Kỳ cáo buộc một số
quan chức của Mỹ liên quan đến âm mưu lật đổ chính phủ nước này.
Còn theo quan điểm của Mỹ, chính phủ
Thổ Nhĩ Kỳ từ trước đến nay chưa bao giờ thực hiện đầy đủ các cam kết đưa ra
trong cuộc chiến chống khủng bố, với bằng chứng là Thổ Nhĩ Kỳ đang hỗ trợ cho
nhiều lực lượng đối lập Syria, trong đó có cả các nhóm phiến quân. Những xung
đột về lợi ích và sự nghi kỵ lẫn nhau nói trên là những bằng chứng rõ ràng nhất
cho thấy “tảng băng lạnh giá “trong quan hệ Ankara-Washington.
Song vẫn rất cần nhau
Dù đầy rẫy mâu thuẫn trong quan hệ song
phương, song không thể phủ nhận rằng cả Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ vẫn rất cần nhau để
thực hiện những chiến lược chung tại Trung Đông và phục vụ cho lợi ích của cả
hai bên.
Thổ Nhĩ Kỳ có vị trí đặc biệt ở khu vực
Biển Đen, Địa Trung Hải, lâu nay vốn được coi là “tiền đồn” của NATO. Việc hai
đồng minh trong khối đối địch với nhau chắc chắn sẽ gây khó khăn cho các chiến
lược chung nhằm giải quyết những thách thức về an ninh. Bên cạnh đó, Mỹ
cũng không thể chối bỏ rất cần sự hợp tác Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến chống IS
bởi Mỹ cần sử dụng căn cứ không quân Incirlik của Thổ Nhĩ Kỳ để thực hiện các
cuộc không kích nhằm vào nhóm phiến quân này ở Iraq và Syria.
Mỹ cũng thừa hiểu rằng, việc xa rời
đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ sẽ khiến nước này ngày càng rời xa Mỹ và nghiêng về phía
Nga, khi đó hình ảnh và vị thế của Mỹ trong khu vực sẽ bị ảnh hưởng. Như vậy
trong bối cảnh hiện nay, việc nhượng bộ Thổ Nhĩ Kỳ được coi là một bước đi khôn
khéo của Mỹ./.
Hồng Anh/VOV.VN
Nguồn: vov.vn